Piri Reis

Doğum tarihi kesin olarak bilinmiyor. 1465-1470 arasında Gelibolu'da
doğdu. Asıl adı Muhiddin Pirî'dir. Karamanlı Hacı Ali Mehmed'in oğlu ve
ünlü Osmanlı denizcisi Kemal Reis'in yeğenidir. Akdeniz de korsanlık
yapmakta olan amcasının yanında yaklaşık 1481'den sonra denize açıldı.
1487'de onunla birlikte İspanya'daki Müslümanlar'ın yardımına gitti.
1491-1493 arasında Sicilya, Sardunya, Korsika adalarına ve güney Fransa
kıyılarına yapılan akınlara katıldı. Amcasıyla birlikte Osmanlı
Devleti'nin hizmetine girerek 1499-1502 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda bir
savaş gemisinde kaptanlık yaptı. 1511'de amcasının ölümü üzerine
Gelibolu'ya çekilerek Kitab-ı Bahriye (Denizcilik Kitabı) üzerinde
çalıştı ve 1513'te bir dünya haritası çizdi.
1516 Mısır seferinde Osmanlı donanmasında kaptan olarak savaştı.
1517'de ilk çizdiği haritayı Yavuz Sultan Selim Han�a sundu. 1521'de
Kitab-ı Bahriye'yi tamamladıktan sonra 1522'de Rodos seferine
katıldı.1524'te sadrazam Makbul İbrahim Paşa'yı Mısır'a götüren gemiye
kılavuzluk etti. Sadrazamın ilgilenmesi üzerine 1525'te Kitab-ı
Bahriye'yi yeniden düzenleyerek onun aracılığıyla Kanuni Sultan
Süleyman Han�a sundu. 1528'de çizdiği ikinci haritasını da padişaha
armağan etti. 1528'den sonra güney denizlerinde görev yaptı.
Portekizlilerin Aden'i alması üzerine Süveyş'teki Osmanlı donanmasına
kaptan atanarak 26 Şubat 1548'de Aden'i geri aldı. 1552'de önemli bir
Portekiz üssü olan Maskat'ı ve ardından Kişm Adası'nı alarak Hürmüz
Kalesi'ni kuşattı. Portekizliler'in Basra Körfezi'ni kapatmak
istediklerini duyarak kuzeye yöneldi. Katar Yarımadası'na, Bahreyn
Adası'na egemen olarak Mısır'a geçti. Donanmayı Basra Körfezi'nde
bıraktığı için sefer sırasında kendisinden yardımını esirgeyen Basra
Valisi Kubâd Paşa'nın da girişimleriyle suçlu görülerek Kahire'de 1554
yılında idam edildi.
Büyük bir denizci olduğu kadar büyük bir haritacı olan Pirî Reis,
korsanlık günlerinden başlayarak gezip gördüğü yerleri yabancı
kaynaklardan da yararlanarak tarihi ve coğrafi özellikleriyle birlikte
kitabında anlatmış ve haritalarını çizmiştir. Kitab-ı Bahriye'nin
nazımla yazılan ve denizcilikle ilgili tüm bilgilerin toplandığı
başlangıç bölümünde, genel açıklamalardan sonra Ege ve Akdeniz adaları
tanıtılarak denizle ilgili gözlem ve deneyim önemi vurgulanır. Fırtına,
rüzgâr çeşitleri, pusula ve haritanın tanımından sonra dünyayı kaplayan
denizler ve karaların oranı belirtilir. Portekizliler'in denizcilikteki
ilerlemeleri ve keşifleri, Çin Denizi, Hint Okyanusu, Akdeniz ve Ege
Denizi'ndeki rüzgârlar, Basra Körfezi, Atlas Okyanusu ayrıntılı biçimde
anlatılır.
Düz yazı ile anlatımın başladığı haritalı bölüm asıl metni oluşturur.
Bu bölümde Çanakkale Boğazı'ndan başlayarak Ege Denizi kıyı ve adaları,
Adriyatik Denizi kıyıları, Batı İtalya, Güney Fransa, Doğu İspanya
kıyılarıyla çevresindeki adalara ilişkin tarihi, coğrafi bilgiler
verilerek Kuzey Afrika kıyıları, Filistin, Suriye, Kıbrıs ve Anadolu
kıyıları izlenerek Marmaris'te tüm Akdeniz'in havzası noktalanır.
1513'te çizdiği ilk haritasında Kristof Kolomb'un 1498'de çizdiği
Amerika haritasından, Portekiz ve Arap haritalarından yararlandığını
belirtir. Elde kalan parçası Avrupa ve Afrika'nın batı kıyılarıyla
Atlas Okyanusunu, Antil Adalarını, orta ve Güney Amerika'yı gösterir.
1528'de çizdiği ikinci haritasından günümüze kalan parça, büyük bir
dünya haritasının kuzey batı köşesi olup Atlas Okyanusu'nun kuzeyini,
kuzey ve orta Amerika'nın yeni keşfedilmiş kıyılarını ve Grönland'dan
Florida'ya uzanan kıyı şeridini içerir. Adalar ve kıyılar son keşiflere
dayalı olarak daha doğru çizilidir. Keşfedilmeyen yerler ise beyaz
bırakılarak, bilinmediği için çizilmediği belirtilir. İlk haritadan
daha büyük ölçekli ve gelişkin olan ikincisi, teknik olarak döneminin
en ileri örneğidir.
ESERİ: Kitab-ı Bahriye, (Yeni harflerle, Denizcilik Kitabı, 2 kitap, Y. Senemoğlu (haz),Tercüman 1001 Temel Eser)
bunlarda piri reisin dünya haritası
www.lib.berkeley.edu/EART/tour/pirireis.gif" border="0" alt=""/>
www.greatdreams.com/magellan/map-piri-reis-big.jpg" border="0" alt=""/>
www.muslimheritage.com/uploads/pirimap2.jpg" border="0" alt=""/>