Edmond Halley

Edmond Halley (1656 - 1742)

8 kasım 1656 da londrada doğdu. aynı isme sahip babası Edmond Halley sabunculuk yapıyordu.st
paul's school da okudu. Halley küçükken matematik ile çok ilgiliydi.
daha sonra oxford da The Queen's College'da okudu. halley daha
öğrencilik yıllarında güneş lekeleri ve güneş sistemi hakkında
makalller yazmaya başladı.

1675 yılında bir astronom olan Flamsteed'in yanında çalışmaya başladı. bu sıralarda merkür gezegeninin tutulmasını gözlemledi.


halley oxford üniversitesini bitirmeden 1676 yılında ayrılmıştır. Güney yarıküre yıldızlarını incelemek amacı ile güney Atlas Okyanusu adalarından st.helena ya gitti.1677 de 341 güney yıldızının ayrıntılarını içeren Catalogus Stellarum Australium adlı eseri yayımladı.

halley
yıldız haritasına yaptığı katkkılardan dolayı Tycho Brahe ile
karşılaştırılacak kadar ünlendi. halley oxford dan diplomasını aldı ve
Kraliyet Cemiyeti üyeliğine(Fellow of the Royal Society) seçildi. 1686da
seyahatinin ikinci bölümünü yayımladı. Bu bölümde alize rüzgarları ve
muson yağmurlarını konu alan bir makale ve harita bulunuyordu. bu
makalede güneşin ısısının dünya atmosferinin hareketlerin deki etkisini
gösterdi. Aynı zamanda barometrik basınç ile deniz seviyesinden
yükseklik arasında bir ilişki oldugunuda gösterdi. bu haritalar bilgiyi
görselleştirme tekniklerine önemli katkı sağladı.
halley
1682 yılında Mary Tooke ile evlendi ve islingtona yerleşti. Zamanının
büyük kısmını ay gözlemleri ile geçirmesine rağmen yer çekimi ile de
ilgilendi.


Kepler'in gezegensel hareket yasaları'nın kanıtlanması kafasını
kurcalayan bir problemdi. Ağustos 1684de Cambridge Üniversitesi'nde
Isac Newton ile bunutartışmak üzere buluştu. Newton problemi çözmüş ama
çözümü yayımlamamıştı. Halley onu yayımlamaya ikna etti. Newton Philosophiae Naturalis Principia Mathematicayı (1687) yazdı ve Halley'in parası ile yayımladı. Yaptığı birçok katkının yanında Newton'u Principiayı
yazmaya ikna etmesi ve masraflarını ödeyerek yayımlanmasını sağlaması,
birçokları tarafından bilime yaptığı en büyük katkı sayılmaktadır. 1690'da
uzun süre su altında kalabilen ve sualtı araştırmaları için penceresi
bulunan bir araç olan dal-ma çanının planlarını tamamladı. Halleyin
dalma çanında hava, yüzeyden gönderilen ağırlık bağlanmış varillerle
sağlanıyordu.
1698'de Dünya manyetizmasını kapsamlı olarak
incelemek amacı ile HMS Paramore adlı geminin komutasına getirildi. Bu
görevi, Atlas Okyanusu'nda 2 sene süren ve 52° kuzey ilâ 52° güney
enlemlerine uzanan bir yolculukla tamamladı. Sonuçlar Pusula Sapmasının
Genel Haritası (General Chart of the Variation of the Compass) (1701)
adlı kitapta yayımlandı. Bu, türünün ilk haritası ve isogonlar (yada
halley çizgileri) içeren ilk haritaydı.
Kasım 1703'te
Oxford Üniversitesi'nde geometri profesörlüğüne getirildi ve 1710'da
fahri hukuk doktoru ünvanı aldı. 1705'te tarihsel astronomi
yöntemlerine dayanarak 1406, 1531 ve 1697'de görülen kuyruklu
yıldızların farklı değil tek bir kuyruklu yıldız olduğunu ve bu
yıldızın 1758'de geri döneceğini öne sürdüğü Synopsis Astronomia
Cometicae'yi yayımladı. Kuyruklu yıldız hesaplanan tarihte geri
döndüğünde Halley Kuyruklu Yıldızı olarak anılmaya başlandı.
1716'da
Halley, Venüs'ün Güneş'in önünden geçiş süresinin hassas bir şekilde
ölçülerek Dünya ile Güneş arasındaki uzaklığın hesaplanmasını önerdi.
1718'de kendi astrometrik hesaplarını eski Yunanlılarınki ile
karşılaştırarak "sabit" yıldızların hareket ettiklerini keşfetti.
1720'de
John Flamsteed'in varisi olarak ölümüne kadar sürdüreceği Kraliyet
Astronomu görevine getirildi. Londra'nın güneydoğusunda bulunan
Lee'deki St. Margaret's Kilisesi'nde defnedildi